Wie voor de eerste keer een Programmabegroting bekijkt kan zich een beetje overdondert voelen door de grootte en door de begrippen die worden gebruikt. Maar een Programmabegroting ontstaat niet zomaar.
Een Programmabegroting moet voldoen aan wettelijke eisen (w.o. het Besluit Begroting en Verantwoording, hierna te noemen: BBV) waarbinnen elke gemeente haar eigen specifieke keuzes kan maken. Het BBV specificeert waar een begroting en de toelichting minimaal aan moet voldoen.

De Programmabegroting bestaat uit de beleidsbegroting en de financiële begroting.

De Beleidsbegroting
De beleidsbegroting omvat feitelijk twee onderdelen waarin het beleid uiteen wordt gezet:

Het programmaplan
De begroting van gemeenten is opgedeeld in programma's. Een programma is een samenhangend geheel van activiteiten. Elke gemeente mag zelf besluiten welke programma-indeling zij hanteert. Vanaf het begrotingsjaar 2019 hanteert de gemeente Rheden in navolging van het gesloten coalitieakkoord de volgende indeling:

1. Economische ontwikkeling; dit programma omvat onder meer werk & re-integratie, economisch klimaat & groei, circulaire economie, onderwijs en recreatie & toerisme.
2. Welzijn; met onder andere wonen, zelfstandige senioren, mantelzorg, cultuur, erfgoed, jeugd, armoede, schulddienstverlening, volksgezondheid en sport & bewegen.
3. Gebiedsontwikkeling; hieronder vallen ruimtelijk kader & ondersteunen initiatieven, wijkvernieuwing, mobiliteit, infra & beheer openbare ruimte en natuur & landschap.
4. Duurzaamheid; met onder meer klimaat & duurzame energie, afval & water & milieu en gemeentelijk vastgoed als onderwerpen.
5. Bestuur & Veiligheid; hieronder vallen partnerschap, gelijke behandeling, veilige samenleving en dienstverlening & communicatie onder.
6. Financiën; een meer algemeen hoofdstuk over de financiën van de gemeente Rheden.
7. Overhead; hier worden specifiek de overheadkosten van de gemeente Rheden besproken.
8. Algemene Dekkingsmiddelen; dit hoofdstuk gaat in op de algemene dekkingsmiddelen: lokale heffingen, de uitkering uit het gemeentefonds (algemene uitkering), dividenden, het saldo van de financieringsfunctie én de overige algemene dekkingsmiddelen (voor zover van toepassing).

Per onderdeel binnen een programma specificeert de Programmabegroting ontwikkelingen, hoofddoelstellingen, activiteiten en prestaties.
Vervolgens gaat het programma in op vastgesteld beleid, verbonden partijen en kosten.
Dit jaar sluit, om onze meerjarenbegroting sluitend te krijgen, ieder programma af met een toelichting op de maatregelen. De uitwerking van alle maatregelen leest u in de bijlagen.

De paragrafen
Naast de programma's gaat de Programmabegroting ook wat dieper in op specifieke, door het BBV voorgeschreven, onderwerpen: de paragrafen.
De gemeente is verplicht om een paragraaf voor sommige specifieke onderwerpen op te nemen, maar mag zelf ook nog paragrafen toevoegen. De gemeente Rheden kent de volgende paragrafen:

1. Lokale heffingen; in de paragraaf lokale heffingen wordt ingegaan op de ontwikkelingen van de verschillende belastingen en heffingen en de consequenties voor onze inwoners. Daarbij wordt aandacht besteed aan de totstandkoming van de tarieven en de beleidskeuzes die daaraan ten grondslag liggen. Verder wordt inzicht gegeven in de kostendekkendheid van een heffing.
2. Weerstandsvermogen en Risicobeheersing; om inzicht te krijgen hoe de gemeente Rheden er financieel voorstaat, is het van belang om inzicht te hebben in de financiële positie en de financiële weerbaarheid (welke mogelijkheden zijn er in financieel moeilijke tijden). Het weerstandsvermogen geeft aan in hoeverre wij in staat zijn om mogelijke tegenvallers (de risico's) op te vangen zonder dat de uitvoering van het beleid in gevaar komt.
3. Onderhoud Kapitaalgoederen; in deze paragraaf wordt inzicht gegeven in het beleidskader en de financiële consequenties van het onderhoud van kapitaalgoederen in de openbare ruimte.
4. Financiering; deze paragraaf bevat o.a. de beleidsvoornemens ten aanzien van het risicobeheer van de financieringsportefeuille en geeft inzicht in de rentelasten, het renteresultaat en de wijze waarop rente wordt toegerekend. Daarnaast geeft het inzicht in de financieringsbehoefte van de gemeente.
5. Bedrijfsvoering; in de paragraaf bedrijfsvoering wordt ingegaan op personeel & organisatie, communicatie, informatiemanagement & automatisering en planning & control.
6. Verbonden partijen; het doel van deze paragraaf is de Raad inzicht te verschaffen in beleidsmatige en financiële betrokkenheid en risico’s van de gemeente Rheden in private en publiekrechtelijke organisaties
7. Grondbeleid; de paragraaf grondbeleid geeft inzicht in het grondbeleid en de doelstellingen die worden nagestreefd. Tevens wordt in deze paragraaf de financiële positie van de grondexploitatie uiteengezet. Ook wordt inzicht verschaft in de resultaatverwachting van de grondexploitatie zoals deze blijkt uit de begroting 2020 in vergelijking met de prognoses volgens de overeenkomstige paragraaf in de laatste jaarrekening.

De paragrafen volgen niet een standaard stramien maar geven informatie die het BBV voor die specifieke paragraaf voorschrijft.

De Financiële begroting
Het BBV schrijft voor dat de financiële begroting ten minste bestaat uit:

1. het overzicht van baten en lasten en de toelichting;
2. de uiteenzetting van de financiële positie en de toelichting;
3. de bijlage met het overzicht van de geraamde baten en lasten per taakveld.

Daarnaast maakt de meerjarenraming en de toelichting daarop integraal onderdeel uit van de begroting.

In de bijlagen worden enkele onderwerpen nader gespecificeerd: beleidsindicatoren, taakvelden, kerngegevens, EMU-saldo en productenraming.