Deze meerjarenbegroting is de tweede van deze bestuursperiode. Op verschillende momenten bent u al geïnformeerd over de verslechterde financiële positie onze gemeente. Bij de kadernota is het op dat moment meest actuele financiële perspectief gepresenteerd en zijn de volgende uitgangspunten vastgesteld;
- de Meerjarenbegroting 2020-2023 dient in elk begrotingsjaar tenminste sluitend te zijn;
- in eerste instantie worden besparingen gezocht binnen het taakveld waar het tekort is ontstaan. Is dit niet mogelijk, dan worden ook de overige taakvelden betrokken aan het terugdringen van het begrotingstekort;
- voor alle taakvelden worden de bezuinigingsmogelijkheden onderzocht;
- het college streeft naar maximale transparantie en brengt het volledige overzicht van mogelijke maatregelen in beeld.
Bij het opstellen van de voorliggende begroting zijn we uitgegaan van het bestaande beleid. De bovenstaande uitgangspunten zijn gehanteerd bij het formuleren van mogelijke maatregelen om tot een meerjarig sluitende begroting te komen. Het volledige overzicht aan mogelijke maatregelen is als bijlage bij deze begroting gevoegd.
Uiteraard beslist de raad, met het vaststellen van de begroting, definitief over de maatregelen en bezuinigingen. Deze hebben effect op het vastgestelde beleid. De teksten bij de programma's zijn nog geschreven op basis van dit beleid.
Aanpak bezuinigingsmaatregelen
Het financiële beleid van het college is erop gericht dat Rheden streeft naar een sluitend meerjarig perspectief met een elk jaar sluitende begroting. Daarmee zagen we ons gesteld voor een taakstellende structurele bezuinigingsopgave van ca € 7 miljoen. Deze taakstelling is substantieel. Nuance hierbij is dat nagenoeg elke gemeente voor een dergelijke taakstelling staat.
Conform de door de raad vastgestelde uitgangspunten hebben wij een brede verkenning uitgevoerd van mogelijke bezuinigings- of ombuigingsmaatregelen. Dit heeft geresulteerd in een bezuinigingspotentieel van (afgerond) € 6,8 miljoen in 2020 oplopend tot € 10,6 miljoen in 2023.
Bij de nadere afweging is uitgegaan van systematiek van “trechtering”:
- Eerst kijken naar bezuinigingen op de interne bedrijfsvoering;
- Aansluitend naar de mogelijkheden binnen de “3D’s” (WMO, Jeugdwet en Participatiewet);
- Vervolgens naar verbonden partijen en andere inkomsten;
- Dan naar alle maatregelen die niet het collegeakkoord/agenda raken
- En tenslotte naar maatregelen die het collegeakkoord/agenda wel inhoudelijk raken.
Bij de keuze van maatregelen hebben wij geopteerd voor maatregelen met een niet onomkeerbaar karakter. Wij hebben de overtuiging dat wij met onderstaande bezuinigings- en ombuigingsmaatregelen een evenwichtig, realistisch en uitvoerbaar pakket hebben samengesteld dat onze financiële stabiliteit zal verbeteren en ons ruimte laat om verder te bouwen aan een toekomstbestendig (sterk, mooi en duurzaam) Rheden.
De hoofdlijnen van onze maatregelen betreffen:
taakvelden waar het tekort is ontstaan
(Jeugd, Wmo, Participatie) € 3,4 miljoen
Overige taakvelden € 2,3 miljoen
Bedrijfsvoering € 0,9 miljoen
Inkomsten € 0,2 miljoen
Totaal € 6,8 miljoen
De maatregelen worden bij de programma's verantwoord. Het totaalpakket aan maatregelen treft u in de bijlage. Het college heeft er niet voor gekozen om alle voorstellen over te nemen. Het heeft bij de afweging en beoordeling van de voorstellen rekening gehouden met de eerder genoemde kaderstelling. Dat heeft gemaakt dat een aantal voorstellen niet is overgenomen en enkele inhoudelijke voorstellen zijn bijgesteld.
Het aantal aanvragen bij Jeugd en Wmo kent een stijgende lijn vanaf het moment van vaststellen van de Zomerrapportage 2019. Momenteel vindt een analyse plaats in hoeverre deze stijgende lijn een structureel karakter heeft en de aanvragen ook leiden tot een daadwerkelijk structurele last. Wij sluiten niet uit dat deze ontwikkeling leidt tot hogere uitgaven bij Jeugd en Wmo dan begroot voor het jaar 2020. Gelet op de huidige onzekerheid van de cijfers stelt het college voor om een Bestemmingsreserve van 1 miljoen in te stellen, zodat aan onze zorgplicht kan worden voldaan. In de risicoreserve is reeds rekening gehouden met een volumestijging op dit domein ad. 0,7 miljoen. De positieve accresontwikkeling van de septembercirculaire is voor een deel meegenomen in de huidige begroting. Voor het overige deel geeft het accres naar verwachting meer financiële ruimte om na aftrek van wijzigingen binnen de bestaande taken op te vangen.
Op het moment dat er meer duidelijkheid bestaat over de cijfers informeren wij de raad en komen indien nodig met additionele maatregelen.
Vanuit de collegeagenda en op basis van de uitgangspunten van 'Rheden, krachtiger in balans' is bezien op welke wijze voorstellen bijdragen aan de stimulering van de participatie vanuit inwoners en wijken.
Voorbeelden daarvan zijn:
- bij sport zijn de huurtarieven voor accommodaties niet verhoogd met oog op maatschappelijke rol van sportverenigingen.
- er is gekeken op welke wijze culturele amateurgezelschappen in de bezuinigingen zoveel als mogelijk kunnen worden ontzien.
- met het oog op klimaatomstandigheden wordt er niet bezuinigd op inspectie en schoonmaken van kolken.
- het voorstel om 1/3 van de prullenbakken schrappen is met oog op zwerfafval en adoptie door inwoners eveneens niet overgenomen.
- het openluchtbad is ook vanuit die invalshoek beoordeeld en daarmee is het voorstel tot sluiting niet overgenomen.
- het voorstel met betrekking tot de bibliotheken is van 20% reductie terug gebracht tot 10%.
- de verlaging van het aantal wethouders na de verkiezingen wordt overgelaten aan de collegeonderhandelingen te zijner tijd.
- de afbouw van de subsidie voor de Dierense Speeltuin is niet overgenomen.
- geen besparing wordt voorgestaan bij het Cultuurbedrijf RIQQ.
- maatregelen tot bijstelling van minimaregelingen zijn zoveel als mogelijk ontzien.
- maatregelen bij Jeugd zijn gericht op de ombuiging van de nog steeds toenemende stroom van aanvragen door strakkere sturing en aanscherping. Waar dat kan wordt ingezet op preventie.